F. Huysmans, Boerendans, De wals (Danszaal in de Rustende Jager), 1914. Stedelijk Museum Alkmaar, maar tot 25 juni 2023 nog in het Noord-Veluws Museum in Nutspeet
Frans Huysman schilderde de Boerendans en als representant van de Bergense school leefde hij de laatste twintig jaar van zijn leven in Nunspeet. Hij stierf relatief vroeg aan de schildersziekte loodvergiftiging. De eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik nog nooit van Frans Huysman had gehoord, laat staan dat ik zijn Boerendans op mijn netvlies had staan. Zelfs wist ik niet dat Nunspeet van oudsher een kunstenaarsdorp was zoals er zo velen in Europa ontstonden nu de uitvinding van verf in tubevorm rond 1840. Vanaf dat moment kon men zich aan het werken in de open natuur gaan wagen. Dat hoorde ik dan vorige week bij de aankondiging van de expositie over Frans Huysman in Nunspeet. En dat is het mooie van geschiedenis, oorzaak en gevolg zijn daarmee aan elkaar te koppelen. Zonder de verftube geen kunstenaarskolonies in de periferie. En zonder de trein van Utrecht naar Zwolle ook in Nunspeet geen kunstenaarsdorp al is dat nog niet eens zo heel lang algemeen bekend. Veel grote ateliers en hotels uit die tijd getuige wel van (rijke) artistiekelingen, zo ook dorpsherberg De Roskam.
De overzichtstentoonstelling van Frans Huysman was leuk, maar meer nog was ik aangenaam verrast door de kleine maar fijne collectie uit de vaste tentoonstelling van meerdere kunstenaars uit Nunspeet en omgeving. Twee schilderijen van Frans Huysman wil ik jullie trouwens niet onthouden. De eerste is over de watersnoodramp in Zeeland in 1953, actueel omdat het zeventig jaar geleden is. Het was een jaar voor zijn dood en hij moet al behoorlijk ziek geweest zijn volgens mij.
Mijn wenkbrauwen fronsten bij onderstaand schilderij, hoewel ik mijn gezicht meteen weer in een plooi trok. Dit behoeft enige uitleg, maar kijkt u zelf eens naar dit werk van Frans Huysman.
Dit schilderij is uit 1924 (Schoorl) en heeft de naam Griet ……. (foto te onscherp om achternaam goed te kunnen weergeven)
Ik dacht bij het zien van dit schilderij, goh, toen ook al wat is in deze tijd nu zo nieuw aan mannen in vrouwenkleding en andersom en het hele scala aan queerverschijningen? Fout!!!! Ik zag een man in vrouwenkleding, maar het kan ook een vrouw met een mannengezicht zijn, of……. Ik laat me niet meer verlokken tot een definitie over dit werk. Een soort Mona Lisa werk van onze Frans en hij noemt het Grietje …nog wat. En wat dan nog, mijn wenkbrauwen staan weer op hun plek.
Bij binnenkomst in het museum liepen we langs het prachtige gedicht van Bergman met de titel Reisbrief uit 1960.
Mijn interpretatie van het gedicht aangevuld met mijn eigen (voor)oordelen. Mensen uit deze streek waren eenvoudig, arm en stijfkoppig en uiteraard heel christelijk en vroom. Een gratis idee voor een romancier, beschrijf de Veluwse zandige godvrezende armoede uit de periode rond de vorige eeuwwisseling waarin losgeslagen kunstenaars een onderdeel gaan vormen van de godvrezende gemeenschap. Hoe zullen zij de losgeslagen Sodom en Gomarra kunstemakers hebben ontvangen? Frans Huysman is bijvoorbeeld vier keer getrouwd. De dynamiek tussen beide gemeenschappen zijn een roman waard, misschien iets voor Jan Siebelink?
sprakeloos verhalen 