Sprakeloos Blogger Speakerscorner 4: De baard van de koning

Kent u die uitdrukking, “Bij de baard van de koning, zweer ik dat ik me zal inzetten voor Volk en Vaderland.” Waarschijnlijk niet, want in Nederland leven geen mensen meer die levendige herinneringen hebben aan een koning. In 1890 kregen we regentesse Emma en sindsdien leven we met vrouwelijke staatshoofden. Ik durf geen uitspraken te doen over de gezichtsbeharing van onze lieftallige koninginnen, al dan niet met ‘uitzaaiingen’ op hun tanden. De foto’s laten in ieder geval nette onbehaarde gezichten zien. Maar binnenkort hebben we een koning en kan de uitdrukking “Bij de baard van de Koning, zweer ik…..etc” in zwang geraken.

Er hoeft in Nederland namelijk niets te gebeuren, of er wordt wel een actiegroep opgericht. Een verworvenheidje van mondigheid van onze volkscultuur, zo door de eeuwen heen verkregen. Als we tegen zijn laten we ons horen en vaak is dat voldoende, want van de echte harde acties zijn we niet. De revolutie prediken ligt minder in onze volksaard, als we maar gehoord worden met ons ongerief, dan zijn we tevreden. Naast actiegroepen zijn er ook adhesiebetuigingen. Dit zijn mensen die hun goedkeuring willen betonen bij een bepaalde gebeurtenis of in het ergste geval op ludieke wijze een accent zetten bij een belangrijke historische gebeurtenis. Op dit moment haken bekende en minder bekende Nederlanders aan bij de Facebookactie: ‘Geen baard, geen koning.’

Zij willen dat onze aanstaande koning in navolging van zijn illustere voorgangers overgaattot respectabele gezichtsbedrog. Het lijkt me dat hier maar één iemand over gaat en dat is Maxima, die naar ik aanneem zelf moet oordelen of ze nu opgewonden raakt van een prikkende omhelzing, dan wel afziet van iedere knuffel in de toekomst. Misschien zullen op korte termijn de drie A-tjes ook enige invloed uitoefenen. Maar nee, een deel van de natie zet zich voor een bebaarde koning.

Historisch kan ik het plaatsen, want vroeger had ongeveer iedereen een baard. De vierbladige scheermesjes van Gilette lagen niet op de schrappen van een winkel, een dagelijkse scheerbeurt was niet vanzelfsprekend. De voorgangers van Willem Alexander hadden baarden en/of snorren, zoals iedereen in meer of mindere mate. Ik vraag me zelfs af, wanneer is het scheren historisch gezien begonnen? De Romeinen en Grieken, maar ook de Egyptenaren worden afgebeeld met en zonder haar in het gezicht. Mijn voorzichtige conclusie is dat er al iets van een barbiersopleiding moet zijn geweest. De Germanen, onze voorvaderen, zien wij vooral met baarden. Het imago van woest, mannelijk en onverschrokken dringt zich op. Eeuwen later zijn het Jan, Piet, Joris en Corneel die tot de vaderlandsche verbeelding spreken met hun baarden. Maar ook Jezus en zijn apostelen hadden baarden. Of Mohammed een baard had weet ik niet, maar zijn volgelingen prefereren ook massaal woeste gezichtsbeharing, al weet ik niet of dit een kwestie van geloof is, of de afwezigheid van scheermesjes op iedere hoek van de straat? Ook de grondleggers van de Linksche Kerk waren hevig bebaard, maar moeten we dat onze nieuwe monarch aandoen?

In een tijd dat je hopeloos ouderwets bent om buiten je hoofdhaar, nog een vorm van lichaamsbeharing waar dan ook te accepteren, begint de cultus van de gezichtsbeharing op te komen. Nu probeert men de kroning luister bij te zetten, door van koning Alexander I een baard te eisen: “Geen baard, geen koning”. Het is een aardige parodie op de leuze uit de jaren tachtig bij de kroning van Beatrix waarbij gold ‘Geen woning, geen kroning’. Ik zei u al, een hoop holle woorden, Beatrix is er gewoon gekomen. Ook nu is de woningmarkt weer actueel en jonge gasten kunnen moeilijk een hypotheek krijgen. Misschien moeten zij ook een actie ontketenen: Geen hypotheek, geen koningssteek.’ Maar dit terzijde.

De prangende vraag is natuurlijk, moeten we een koning met baard? Ik denk aan een Salomons’ oordeel oftewel een echte polderoplossing, een halve baard en/of snor, voor ieder wat wils. Bij openbare optredens kan men zelf bepalen om het beeld van links of rechts te nemen, behaard of onbehaard (of andersom). Ik denk dat Nederland dan lekker trendsettend bezig is. ‘Bij de halve baard van de koning, ik zweer dat we dan mondiaal weer een lekker woordje meespreken.’