Feest der herkenning. IJSKASTMOEDER/ Janneke van Bockel

Feest der herkenning is misschien wel de foutste titel die ik deze boekervaring kan meegeven. Een feest is het namelijk niet (altijd) om opvoeder te zijn van een kind met asperger (of in mijn geval pdd-nos), tenzij je over een heel groot boeddhistisch reflectie vermogen beschikt. In mijn geval is dat niet zo. Over haar ‘asperger’ dochter schrijft Janneke van Bockel al jaren op het vkblog. Nu zijn haar verzamelde blogs in een mooi boek gegoten met de titel ‘IJskastmoeder’, leven met een aspergerkind.

In het afsluitende verhaal schrijft Janneke van Bockel hoe het bloggen haar bij de les heeft gehouden, inzicht heeft gegeven en door de reacties van anderen verder is gekomen. Ik zou dit boek en de schrijfster tekort doen door te zeggen dat bloggen een wijze van zelftherapie is, maar je zou het zo kunnen noemen. Voor mij als, laten we het NOS-vader noemen, is bloggen een soort vlucht af en toe. Een vlucht uit de opvoedingsperikelen en vooral ook, ‘ik ben dan NOS-vader, maar nu even niet’. Maar net zoals je niet zo stellig kunt zeggen dat bloggen een vorm van zelftherapie is, kan bloggen nooit vluchten zijn. Er is namelijk geen vluchtroute, want je bent altijd vader of moeder.

IJskastmoeder

Leven met een aspergerkind

Janneke van Bockel

Uitgeverij Lannoo 2009

Daar zit dus de herkenning in die Janneke van Bockel meesterlijk beschrijft. Onlangs was zij aanwezig op een congres van de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Dat werd vooraf omgeroepen in de congreszaal.

‘IJskastmoeder’ dacht ik, ‘die ken ik toch van het Volkskrantblog. Dat vertelde ik aan mijn vrouw en 15 jarige zoon, die ook bij dit congres aanwezig waren. Misschien wel leuk om even handjes te schudden in de pauze. Echter om de drukte voor onze zoon een beetje te doceren hebben we een ruime pauze genomen en niet in de Beatrixhallen te Utrecht, maar even in de stad. Uiteraard ruim voor het middagprogramma zou starten, je zult immers maar eens te laat komen, waren we terug om nog een broodje mee te kunnen pikken. Mijn vrouw wilde nog even de congresmarkt op, ik zou bij mijn zoon blijven.

‘Misschien wil je een gesigneerd boek van die medeblogster? ‘vroeg mijn vrouw ook om mij even de ruimte te geven rond te lopen. Echter de afspraak met zoonlief was gemaakt dat ik bij hem zou blijven, dus……. Ik heb haar niet de hand kunnen schudden, maar ik heb wel een gesigneerd exemplaar. Ik kende IJskastmoeder uiteraard van het blog, maar las haar niet altijd in verband met mijn escapisme dat bloggen voor mij is.

Het congres was voor ons als ouders in bijzijn van onze zoon een positieve ervaring en het boek is door hem, geheel onverwacht die avond meegenomen naar zijn kamer om te lezen.

‘Die mevrouw schrijft wel goed’ was zijn eerste en enige commentaar. Meer behoefte om er iets over te zeggen had hij niet. Wij weten inmiddels dat doorvragen geen zin heeft. Vragen, opmerkingen of andere emoties die dit boek bij hem teweeg heeft gebracht (of niet natuurlijk) zullen in de loop der jaren op de meest onverwachte momenten naar boven komen. Het er doordrukken om het ‘lijden’ van het ouderschap te verifiëren bij hem zal bij forceren alleen maar een averechtse werking hebben en paniek veroorzaken. En dat is voor niemand wenselijk. Want als uit het boek van Janneke van Bockel een ding duidelijk wordt, is dat het eeuwige opvoedkundige gevecht met je kind, in combinatie met je eigen waarden en normen, verwachtingspatronen voor je kind maar ook voor jezelf en vooral dan ook nog de omgeving die van alles vindt en ook meent te moeten en kunnen zeggen.

Onze zoon heeft geen asperger, dus hij is niet precies zo als de dochter van Janneke van Bockel. Tenminste dat is zijn rigide mening. Over aspergerkinderen zegt hij dat ze druk zijn, altijd praten en alles denken beter te weten. Hij is natuurlijk niet zo. Maar in veel opzichten ook zo vergelijkbaar, vinden wij als ouders.

Onze zoon is wel heel slim, maar is extreem angstig voor nieuwe zaken, onverwachte dingen en onvoorspelbaarheid. Na bijna rimpelloos de basisschool te hebben doorlopen, is het vanaf de derde dag op het VWO misgegaan en tot op heden nog niet goed gekomen. Hij gaat (bijna) niet naar school en na drie jaar komt de gerichte hulpverlening eindelijk op gang. Maar het heeft veel met hem gedaan de afgelopen jaren en niet ten goede. We moeten maar kijken hoe de toekomst er voor hem (en ons) uit gaat zien.

Janneke van Bockel schrijft over gezinservaringen (bijvoorbeeld vakanties en uitjes), de boosheid van haar dochter, de wanhoop en de onmacht als moeder. Herkenning alom, maar geen feest.

Ze schrijft over onbegrip bij (schoon)ouders, school en andere sociale contacten. Herkenning, wederom, maar geen feest.

De bureaucratie rondom school en zorginstanties in Nederland, over wachtlijsten maar niet te spreken. Herkenning, herkenning en nog eens herkenning, maar geen feest. Eerder een eeuwigdurende nachtmerrie.

De lompheid van sommige hulpverleners en de opluchting als er ergens maar een beetje compassie is, is zo herkenbaar.

Het ‘misbruiken’ van het jongere zusje (in ons geval, jongere broertje) bij de opvoeding. Je wilt het niet, maar het parentificeren sluipt erin, voordat je het weet. Je echtgenote verwordt soms tot een soort van hulpverleningscollega in plaats van alle andere functies die een echtgenote zou moeten hebben.

Alles is zeer herkenbaar, en het feestelijke zit hem vooral in het gevoel dat je zelf niet gek bent, maar een opdracht hebt die soms schier onmogelijk lijkt. Het opvoeden van een NOS kind of een aspergerkind is een levensopdracht, die waarschijnlijk nooit klaar is. En natuurlijk blijf je als ouder van elk kind, altijd ouder. Maar bij een kind met een ogenschijnlijk onzichtbaar ‘weeffoutje’ wordt er wel een hele zware wissel getrokken op je relatie, je eigen ambities en vaak moet je constateren dat er veel mis gaat, of al helemaal niet meer ondernomen wordt uit voorzorg.

Een feest der herkenning dus toch. Opvallend is in de verhalen van Janneke van Bockel dat zij alles schrijft vanuit haar moeder perspectief. Waar is de vader in het geheel, denk ik als NOS-vader? Af en toe wordt de partner van Janneke benoemd in een van de verhalen, en fungeert mogelijk als ‘koelkast’ vader. Ik weet niet waarom ze voor deze opzet heeft gekozen. Zelf heb ik er wel een verklaring voor. Ondanks alle goede wil en samenwerking in een huwelijk, veel kun je gewoon niet delen. Je wanhoop of woede over sommige opvoedkundige situaties wil je wel delen, maar ook je partner heeft een wankel evenwicht. Kan ze je frustraties er nog bij hebben?

Ik vind IJskastmoeder een fijn boek als direct betrokkene in de materie. Janneke van Bockel schrijft over het algemeen vrij optimistisch en dat siert haar. Het is ook de beste manier om door te gaan. Als NOS vader zie ik in de verhalen echter wel de momenten, soms langere periodes, dat het leven stroop is. Ik vraag me af of een buitenstaander zich vanuit de verhalen van Janneke van Bockel dat er altijd uit kan halen.

Door mijn directe betrokkenheid, anders lees ik zelden dit soort boeken, is mijn beoordeling: 7,5

================================================================

ANDERE BEOORDELINGEN

Boeken lezen, voor mijn bovenal een prettig tijdsverdrijf. Soms wordt ik er ingezogen, soms koester ik de taal en soms ‘slechts’ tijdspassering. Maar ik vind er altijd wel iets van of het nu literair is of niet. Geheel losgekoppeld van de eisen van de middelbare school beoordeel ik mijn leesvoer. In de volle overtuiging dat mijn eigen socialisatieproces hier debet aan is en vooral ook mijn eigen beperkingen. Het mag de pret niet drukken om cijfers uit te delen.

Mijn kleine Waanzin / Jan Brokken 7+

Winter in Madrid / C.J. Sansom 8-

Harry Potter en de relieken v.d. dood /J.K. Rowling 7,5

De nazi en de kapper/ Edgar Hilsenrath 8-

Afrika / Jan Brokken 7,5

Pauperparadijs / Susanna Jansen 7,5

De Schaduw van de wind / Carlos Ruiz Zafón 8+

De overgave / Arthur Japin (Na 200 pag. opgegeven) 5-

Erasmus en het poldermodel / Herman Pley 7

Het woeden der gehele wereld / Maarten ’t Hart 8-

Het verslag van Brodeck / Philippe Claudel 8,5

De hand van mijn moeder / Nafisa Haji 7+