Het diner/ Herman Koch

Herman Koch is natuurlijk bekend van Jiskefet en wie is daar nu geen fan van? Nu, ik dus niet. Ja, als collega’s het naspelen, lach ik me een ongeluk en neem me voor toch eens vaker te kijken, al werd ik snel doodziek van dat ‘Gegoede ’s morgens deze morgen’.

En ik moest toegeven, de eenakters met een hoop gecomprimeerde waarheidsgetrouwe onzin, waren geniaal neergezet. En toch heb ik het niet vaak bekeken, meestal dan nog in de herhalingen, later. Desondanks heb ik toch een boek van Koch gekocht en eigenlijk zonder voorspraak van deze of gene, maar met de idee, het moet toch op zijn minst leesbaar zijn. Zo’n twee maanden geleden had ik het boek al in mijn bezit. Ook was ik niet op de hoogte van een nominatie voor de NS-publieksprijs, laat staan dat ik kon vermoeden dat hij onlangs winnaar is geworden.

 

Het Diner

 Herman Koch

 Anthos Amsterdam 2009

 

De NS-publieksprijs was voor mij de reden om in een sneltreinvaart het boek uit te gaan lezen. Het lag namelijk al enige tijd naast mijn bed en iedere avond las ik wel enkele bladzijden, maar Het Diner noodzaakte niet tot doorlezen totdat je ogen dichtvielen. Tenminste niet voor mij.

Was het dan een slecht boek? Nee, absoluut niet, integendeel, ik heb er van genoten. En de eerste 100 bladzijden lenen zich voor mijn gevoel ook voor gespreid lezen. Eigenlijk een opeenstapeling van prachtige eenakters met een geweldige ‘casting’ van de hoofdpersonen. Twee broers met hun echtgenotes vinden het nodig om het een en ander met elkaar te bespreken. Dit gebeurt op aangeven van Serge, de oudste van de twee, die tevens kandidaat is voor het premierschap van Nederland. Voor mij als lezer is het lang onduidelijk gebleven wat het doel is van de bijeenkomst, behalve dat er een inkijk gegeven wordt in het reilen en zeilen van de broers en hun families. Het perspectief van de verteller ligt bij Paul, de jongste broer en het moge al snel duidelijk zijn dat van ware broederliefde geen sprake is.

Geheel onbegrijpelijk is in eerste instantie het feit dat Paul bij zijn zoon Michel de telefoon op zijn kamer pakt, de uren voorafgaand aan het etentje in een peperduur restaurant. Als lezer denk je dan, dat zal later wel uitgelegd worden en dat klopt. Gaandeweg blijken de zonen van Serge en Paul zich schuldig te hebben gemaakt aan een vreselijke misdaad. Ze hebben namelijk een vrouwelijk zwerfster gekleineerd en mishandeld met de dood tot gevolg. Toen dacht ik, wie bedenkt nu zoiets?

Maar toen de prijs bij Herman Koch kwam en er een korte mediahype rondom het boek ontstond, bleek de bron een bestaand youtubefilmpje te zijn waarop Koch zijn verhaal heeft gebouwd. Gegoede burgers, wit en ogenschijnlijk van onbesproken gedrag moeten zien om te gaan met de wetenschap dat hun zonen iets vreselijks hebben gedaan. Alle vier de volwassenen dealen daar op hun eigen manier mee en onderling weten ze ook niet precies wat de een weet en wat de ander niet weet. Duidelijk is dat, na een uitzending van Opsporing Verzocht de ouders zelf weten dat Michel en Rick, de zoon van Serge, schuldig zijn, maar nog niet bekend bij politie en justitie. En dat moet zo blijven. Tenminste dat vinden drie van de vier ouders. De aangenomen zoon van Serge, Beau, uit Afrika, blijkt onschuldig, maar speelt, naar later blijkt, ook een zeer dubieuze rol.

In het restaurant, waarbij de bediening, de eigenaar van het restaurant en het hoge blasé-gehaltein het algemeen op meer dan formidabele wijze wordt neergezet, is de achtergrond van het gesprek dat aanvankelijk maar niet over het beladen onderwerp lijkt te gaan. Wel wordt het psychiatrische verleden van Paul duidelijk via korte flashback waarin hij als leraar geschiedenis en later als vader, in de bres springend voor zijn zoon, een enigszins dubieuze rol speelt.

En het opkomen voor je kind, die zo’n misdaad pleegt, is natuurlijk ook de centrale vraag in het boek. Hoe ga je hiermee om?

In het tweede gedeelte van Het diner wordt duidelijk hoe Serge en Paul, met hun respectievelijke vrouwen Babette en Claire, hiermee omgaan. De spanning wordt meer opgeschroefd en een bizar einde bezegeld het lot van allen, ten behoeve van ‘een goede toekomst’ voor de zonen.

Samenvattend was het een zeer leesbaar boek, waarbij met name het vertelperspectief zorgt voor onverwachte en soms wat plastische beschrijvingen die de Jiskefet-achtergrond van Herman Koch doen verraden. Tenminste, zo heb ik het ervaren.