Een paar dagen zonder kinderen in het zomerse augustus van 2008 in het Teutoburgerwald zou de rust brengen om ook wat boeken te lezen. Bij mijn stapeltje was ook het genoemde boek van Sanne Terlouw. Toegegeven, lidmaatschap van ’s lands bekendste boekenclub en de verplichting om ieder kwartaal een boek te kopen, zorgt ervoor dat een voor mij onbekende schrijfster met een beroemde naam, jawel de dochter van Jan Terlouw, een gewild koopobject was. Geen idee waar het boek over ging, bovendien inspireerde de foto.
Ik begon te lezen op een zeer rustig, typisch Duits terras, waar slechts oudere Duitse toeristen een Kännchen Kaffee dronken. Naarmate het eerste hoofdstuk het einde naderde, werd ik onrustiger. Mevrouw Sprakeloos, bekend met de emoties van haar man, vroeg zich af wat er aan de hand was, maar hield zich stil. Haar vraag kwam pas toen het boek na het eerste hoofdstuk op de eikenhouten tafel van het terras werd gelegd.
‘Hier ga ik niet mee verder, het boek klopt van geen kanten.’
Ik legde mevrouw Sprakeloos uit dat de hoofdpersoon van het boek, Rosa, rondom de tweede intifada voor drie maanden gaat werken in Israël. Rosa is vijfendertig jaar en laat voor deze periode haar gezin in Nederland achter. In mijn gedachten is dat dus om en nabij het jaar 2000. Even verder op staat dat ze, geïnspireerd door haar verblijf in Jeruzalem alsmede door een geheime, maar onmogelijke liefde, op haar 65e een afspraak wil maken met haar ‘vakantieliefde’ op het Griekse eiland Rhodos. Er zijn dan twee mogelijkheden. Het verblijf van Rosa speelde zich niet af tijdens de intifada of de ontmoeting op Rhodos speelt zich af in de toekomst. Voor dit laatste vond ik geen aanwijzingen, dus mijn conclusie op dat Duitse terras is dat ik een ander boek wil lezen.
Een ander boek was echter niet voorhanden, een pc om te googelen evenmin en mevrouw Sprakeloos, altijd in voor een pragmatische oplossing en rust, adviseerde om een toekomstig scenario toch maar als een serieuze optie te accepteren. Ik lees mopperend verder in de wetenschap dat ik een derde optie voor haar verborgen hield, namelijk dat ik er geen reet van begreep.
Sanne Terlouw
Het Rozeneiland
Nieuw Amsterdam uitgevers
2007
DE KERN VAN HET VERHAAL
Verder lezen is toch lonend geweest. Sanne Terlouw heeft een historische roman geschreven over een wereld waarvan ieder weldenkend mens weet heeft, maar die nauwelijks echt bekend is bij de meesten, namelijk de geschiedenis van een Joodse familie. En in dit geval begint de familiegeschiedenis tijdens de Inquisitie in Spanje even voor 1500 en eindigt rond de Tweede Wereldoorlog op het eiland Rhodos. Of eigenlijk eindigt de geschiedenis in het heden, want Jaron, de liefde van Rosa, is een nazaat van deze familie. De liefde voor Jaron inspireerde Rosa om Hebreeuws te leren en met het enige aanknopingspunt, een thorarol uit de verwoeste synagoge op Rhodos, zijn familiegeschiedenis te achterhalen.
Een enerverend verhaal heeft Sanne Terlouw ervan gemaakt.
DE MORAAL VAN HET VERHAAL
Ik weet niet of er een moraal is, er is voor mij wel een wijze les uit te halen, of eigenlijk twee. Allereerst wordt ik met de neus op de feiten gedrukt ten aanzien van de Joodse geschiedenis. Natuurlijk is mij de moderne geschiedenis, laten we zeggen vanaf eind 19e eeuw, waarbij de term zionisme gebruikt wordt alsmede het moderne antisemitisme opkomt, genoegzaam bekend. De huidige tegenstelling tussen Israël en de Palestijnen is een van de actuele hoofdstukken van de Joodse geschiedenis
Als bijzin in de geschiedenisboekjes ken ik natuurlijk dat Joden al sinds mensenheugenis worden gediscrimineerd waar dan ook in de Westerse wereld al dan niet zijn rechtvaardiging vindend in de kruisiging van Jezus.
Sanne Terlouw beschrijft een familiegeschiedenis van overleven, in goede en slechte tijden, maar uiteindelijk altijd op de vlucht voor rechteloosheid en discriminatie. De geschiedenis begint in Spanje en het hele mediterrane gebied zal uiteindelijk door de voorouders van genoemde Jaron bewoond worden.
Het tweede leerpunt is een meer algemene constatering, misschien ook een open deur, namelijk dat een familiegeschiedenis van generatie op generatie wordt doorgegeven en in de karakters en poriën van mensen kan gaan zitten. Dit kan bewust gebeuren door de geschiedenis te vertellen, maar ook onbewust door de kennis van bijzondere en/of traumatische gebeurtenissen, die misschien wel verzwegen blijven.
NAWOORD
Ondanks de bewondering voor het verhaal en de bewustwording van die ‘andere’ Joodse geschiedenis, blijft de vraag bij mij, heeft Sanne Terlouw nu een fout gemaakt of begrijp ik ergens iets niet? Herlezing van enkele passages van het boek was hiervoor nodig en natuurlijk even googelen. Mijn conclusie blijft voorlopig hetzelfde, er klopt ergens iets niet. Ik heb geen enkele aanwijzing dat het boek in de toekomst eindigt.
Misschien kan iemand mij wrevel weghalen of mij op mijn blinde vlek attenderen?
(zie ook de berichten van vkblog waar dit blog eerder heeft gestaan)
sprakeloos verhalen 
Pingback: Onbekend Suriname met Sonny Boy van Annejet van der Zijl | sprakeloosverhalen
Pingback: Charles Lewinsky/ De verborgen geschiedenis van Courtillon | sprakeloosverhalen
Pingback: Quadriga / F. Springer | sprakeloosverhalen
Pingback: In de schaduw van de schaduw | sprakeloosverhalen
Pingback: Feest der herkenning. IJSKASTMOEDER/ Janneke van Bockel | sprakeloosverhalen
Pingback: Dienstreizen van een thuisblijver / Maarten ‘t Hart | sprakeloosverhalen
Pingback: sprakeloosverhalen
Naar mijn mening is het niet zo dat het boek in de toekomst eindigt. Het begin van het boek moet je zien als ongeveer 30 jaar geleden, aangezien ze dan 35 jaar oud is en terug naar Jaron gaat wanneer ze 65 is. Dat laatste moment kan je dan weer zien als het heden.
Ik weet niet zeker of dit klopt, maar dit is zoals ik het zag.
Gr, Lesley
Mooi, een reactie op de twijfels die het bij mij opriep. Het is een tijdje terug, maar met name mijn idee van het gebruik van ‘moderne media’ in het begin, dus 30 jaar terug of iets in die geest, was voor mij de aanleiding om te twijfelen.